Interview met Mireille Urlus: Rechtsbijstand in beweging

De rechtsbijstandsverzekering staat in de schijnwerpers en kent grote uitdagingen: door maatschappelijke veranderingen, stijgende kosten en nieuwe wetgeving. Mireille Urlus, voorzitter van de afdeling rechtsbijstand bij Assuralia en CEO van ARAG in België, deelt haar visie op de uitdagingen en kansen.

Barbara Van Speybroeck (BVS): De maatschappij verandert snel. Nieuwe technologieën en regelgeving maken afspraken en contracten steeds complexer. Leidt dat tot een grotere behoefte aan rechtsbijstand?

Mireille Urlus (MU): Absoluut, dat is volmondig ja. Je merkt dat de complexiteit van onze samenleving toeneemt, en dat het zelfs voor juristen moeilijk wordt om specialist te zijn in alle materies. Voor mensen zonder juridische opleiding is het nog uitdagender om hun weg te vinden in het kluwen van veranderende wetgeving, denk maar aan GDPR en andere recente evoluties. Daarom groeit de nood aan juridische ondersteuning, zowel voor bedrijven als particulieren. Als rechtsbijstandsverzekeraar kijken we steeds meer naar extra services en begeleiding, niet alleen bij schade, maar ook preventief. Preventie is essentieel: een goed contract opstellen voorkomt veel problemen achteraf. Het informeren en begeleiden van klanten wordt steeds belangrijker, net als het rekruteren van mensen met specifieke juridische specialisaties.

BVS: Er leeft het misverstand dat rechtsbijstand enkel advocaatkosten dekt. Hoe gaan jullie daarmee om?

MU: Dat misverstand komt vaak terug, zeker in de pers. Veel mensen denken dat rechtsbijstand enkel draait om het betalen van advocaatkosten, maar onze rol is veel breder. We zetten daarom sterk in op communicatie, zowel naar klanten als naar distributiekanalen zoals makelaars. In onze polissen en voorwaarden maken we duidelijk dat we meer doen dan enkel kosten betalen. Bij het afsluiten van een polis speelt vaak de angst voor hoge gerechtskosten, maar als er effectief een juridisch conflict is, willen mensen meestal geen lange procedure. Dan komt onze expertise in minnelijke schikking naar voren: we lossen het merendeel van de dossiers minnelijk op, wat voor de klant vaak een 'wow'-ervaring is. We communiceren hierover met testimonials en statistieken, en investeren in medewerkers met relevante ervaring, zoals ex-advocaten, om kwalitatief minnelijke oplossingen te bieden.

BVS: De fiscale aftrekbaarheid van rechtsbijstandspremies werd recent afgeschaft. Wat betekent dat voor de sector?

MU: Dat is een bijzonder slecht signaal, vind ik. Sinds 2019 konden particulieren genieten van een fiscaal voordeel wanneer zij een uitgebreide polis rechtsbijstand hebben, maar nu wordt die maatregel retroactief afgeschaft vanaf januari 2025. Enerzijds geeft het verzekeraars meer vrijheid om producten te ontwikkelen zonder wettelijke vereisten wat betreft waarborgen, maar anderzijds zet het de betaalbaarheid van uitgebreide polissen voor de middenklasse onder druk. Dit fiscaal voordeel was gekoppeld aan de toevoeging van extra waarborgen zoals onder andere bouwgeschillen en echtscheiding, Ik merk dat er politiek foute conclusies en beweringen rondgaan rond de premiezetting omwille hiervan. De nood aan juridische begeleiding stijgt, net als de kosten voor advocaten en gerecht. Door de afschaffing van het fiscale voordeel wordt het voor veel mensen moeilijker om een uitgebreide polis te onderschrijven. Dat is jammer, want het ondermijnt de toegankelijkheid tot het recht voor een grote groep mensen.

BVS: Merk je dat het ook de appetijt naar het product gewijzigd is?

MU: De combinatie van afschaffing van de fiscale aftrekbaarheid en duurder wordende advocaatkosten zorgen uiteraard voor een dubbel effect in de premie. Zelf ben ik daar minder angstig voor, omdat de relevantie en nood aan rechtsbijstand groeit. Er is een momentum die onze creativiteit en onze productinnovatie kan triggeren. We moeten durven innovatiever uit de hoek te komen. Steeds met de klant en de nood aan voorspelbaarheid van het product centraal te stellen.

BVS: Recent werd de dekking voor de rechtsbijstand uitgebreid naar intrafamiliaal geweld, via een aanpassing van de gedragsregels. Was dat een noodzakelijk signaal?

MU: Ik denk dat het een sterk maatschappelijk signaal is. Veel verzekeraars hadden al interne richtlijnen om slachtoffers van intrafamiliaal geweld niet in de kou te laten staan. Nu is het verplicht in de gedragsregels opgenomen. Toch kunnen verzekeringen slechts een deel van het probleem oplossen. De dekking geldt enkel voor mensen die een polis hebben, en er zijn strikte voorwaarden, zoals een lopend onderzoek bij de procureur. Het is belangrijk dat er ook buiten het vangnet van de verzekering voldoende opvang en begeleiding is voor slachtoffers. Het probleem is breder dan wat wij als rechtsbijstandsverzekeraar kunnen oplossen. We bieden een platform en ondersteuning, maar de oplossing en omkadering van slachtoffers van intrafamiliaal geweld moet ruimer gezocht worden.

BVS: Tot slot: wat zijn volgens u de belangrijkste uitdagingen voor de toekomst?

MU: Digitalisering is een grote uitdaging in onze sector. We kunnen zeker nog terrein winnen rond efficiënte processen en informatie-uitwisseling. GDPR bijvoorbeeld is noodzakelijk maar de uitwerking ervan zorgt voor extra complexiteit waardoor het zijn doel dreigt voorbij te gaan. Er is een spanningsveld tussen de noden van de markt, de mogelijkheden van de verzekeraar en het juridische ecosysteem. Zowel binnen de sector als bij justitie zelf is er nog veel ruimte voor verbetering. We moeten blijven pleiten voor verdere digitalisering en logische aanpassingen in het wetgevend kader.

Daarnaast blijft betaalbaarheid een grote uitdaging, zeker met de stijgende kosten. Daarnaast moeten we blijven inzetten op innovatie en expertise. Minnelijk beheer is onze grote troef: meer dan 90% van de dossiers lossen we op zonder tussenkomst van een rechter. Dat ontlast het gerecht en houdt de verzekering toegankelijk. Het is belangrijk dat zowel politiek als advocatuur die meerwaarde en maatschappelijke rol erkennen. Minnelijk beheer waar mogelijk en gerechtelijke procedures waar nodig houdt toegang tot het recht via rechtsbijstand mogelijk en relevant houden voor iedereen.