Verzekeringsfraude is een maatschappelijk probleem

Verzekeringsfraude is geen “victimless crime”. In eerste instantie zijn de verzekeringsondernemingen de slachtoffers van verzekeringsfraude, maar uiteindelijk wordt de kost van deze fraude gedragen door alle verzekerden, die hierdoor een hogere premie betalen.

Volgens indicaties waarover Insurance Europe, de Europese beroepsorganisatie voor het verzekeringswezen, beschikt, zou de verzekeringsfraude op de meeste Europese markten 5 tot 10 % uitmaken van het totaalbedrag van de schadevergoedingen in de schadeverzekering, zoals autoverzekering, brandverzekering en familiale verzekering. Voor de Belgische markt zou dat betekenen dat verzekeringsfraude jaarlijks goed is voor 400 tot 800 miljoen euro. Met andere woorden, een modaal gezin zou elk jaar voor zijn verzekeringspremies tot bijna 200 euro meer uitgeven, een bedrag dat fraudeurs zonder scrupules in hun zak steken.

Niet alle verzekeringsfraude kan vermeden worden. Een verzekeringsovereenkomst is per definitie gebaseerd op de goede trouw van de partijen en een verzekeringsonderneming gaat ervan uit dat zijn klanten correct zijn. 

Op basis van cijfers die verzameld werden bij zijn leden raamt Assuralia de totale bewezen fraude op 120 tot 150 miljoen per jaar. Dit zijn de bedragen die, door in te zetten op fraudebestrijding, niet uitgekeerd werden aan fraudeurs.

Hoe gebeurt verzekeringsfraude?

Fraude kan occasioneel zijn (“de gelegenheid maakt de dief”), maar er bestaan ook criminele netwerken die op georganiseerde wijze verzekeringsondernemingen proberen op te lichten.

Fraude kan gepleegd worden bij het afsluiten van een contract of bij een schadegeval, bijvoorbeeld

• het verzwijgen van informatie die belangrijk is om het risico te beoordelen (valse verklaring), om te vermijden dat de verzekeraar de dekking zou weigeren of om betere voorwaarden (bv. een lagere premie) te bekomen;
• het verzwijgen van het bestaan van andere waarborgen met betrekking tot hetzelfde risico (meervoudige dekking) om te trachten van verschillende verzekeraars een vergoeding te verkrijgen;
• het afsluiten van polissen voor goederen die niet bestaan of waarvan de aangegeven waarde vrijwillig overdreven wordt om bij een schadegeval meer te incasseren
• een opzettelijk schadegeval: de verzekerde lokt zelf een schadegeval uit
• een fictief schadegeval: de verzekerde geeft een schadegeval aan dat niet heeft plaatsgevonden;
• overdrijving en simulatie: de verzekerde tracht een vergoeding te bekomen voor schade die in werkelijkheid veel kleiner is, niets met het schadegeval te maken heeft of zelfs helemaal niet bestaat

Gevolgen van verzekeringsfraude

Verzekeringsfraude geeft aanleiding tot heel wat negatieve gevolgen, bijvoorbeeld 

• Eerlijke consumenten worden geconfronteerd met hogere verzekeringspremies. 
• Daarnaast kan fraude - en met name het onderzoek ervan - de afhandeling van terechte schadeclaims nodeloos vertragen. 
• Ook brengen bepaalde vormen van fraude mensenlevens in gevaar, zoals 'autocrashes voor cash’ of opzettelijke brandstichtingen. 
• Ten slotte blijken sommige fraudeurs betrokken in georganiseerde en dus ernstige vormen van criminaliteit.

Wie verzekeringsfraude pleegt, stelt zich bloot aan sancties :

• Verzekeringsfraude kan ertoe leiden dat de verzekeraar het contract nietig verklaart, geen schadevergoeding uitbetaalt, zijn onterecht betaalde schadevergoedingen en kosten terugvordert of het contract stopzet. 
• Naast deze sancties kan de verzekeringsonderneming de betrokken personen registreren op een lijst, het zogenaamde RSR-bestand, voor een periode van maximaal vijf jaar. Registratie in deze lijst kan leiden tot een verhoogde premie of zelfs een weigering van verzekering van het risico.
• Fraudeurs kunnen ten slotte ook strafrechtelijk vervolgd worden door het gerecht. Dat kan de fraudeur vervolgen wegens onder andere oplichting, valsheid in geschrifte of valse getuigenis.

Maatregelen ter bestrijding van verzekeringsfraude

De strijd tegen fraude begint uiteraard bij verzekeringsondernemingen zelf. 

Op de eerste plaats wordt ingezet op fraudepreventie., bijvoorbeeld door een waarschuwing te zetten op verzekeringsdocumenten

Fraudedetectie is ook uiterst belangrijk. Om de impact op correcte verzekerden zo klein mogelijk te maken is het belangrijk de juiste dossiers te selecteren die een nader onderzoek waard zijn. Dit gebeurt door een samenspel van technologie en menselijke inschatting.

Fraudeonderzoek gebeurt door specialisten, die meestal vergunde private onderzoekers zijn. Respect voor de rechten van de betrokkenen is hierbij van het grootste belang. Toch is fraudebestrijding niet enkel de verantwoordelijkheid van deze specialisten, maar van alle medewerkers van een verzekeringsonderneming.

Wat is de rol van Assuralia?

Assuralia levert een actieve bijdrage bij de bestrijding van verzekeringsfraude : 

1. Verzamelen en delen van informatie in het kader van de strijd tegen fraude

Op initiatief van de commissie Fraudebestrijding van Assuralia werd in 2021 de schadedatabank opgericht, die tot doel heeft de (georganiseerde) fraude in autoverzekeringen te bestrijden. Deze databank wordt beheerd door de VZW Alfa Belgium. 

Het RSR-bestand bevat de speciale risico's voor de BOAR-verzekeringen (Brand, Ongevallen en Allerlei Risico's, autoverzekeringen inbegrepen). Een speciaal risico is bijvoorbeeld de klant die zich niet gedraagt volgens het ‘voorzichtig en redelijk persoon principe’, bv. door het niet betalen van zijn premies of door te frauderen bij een schade-aangifte. Het RSR-bestand is een belangrijk element in de strijd tegen verzekeringsfraude.

2. Sensibilisering 

Waar mogelijk sensibiliseert Assuralia binnen en ook buiten de verzekeringssector De kernboodschap is dat het ontoelaatbaar is dat eerlijke en integere verzekerden meer moeten betalen door verzekerden met minder goede bedoelingen die verzekeringsfraude plegen. 

3. Studie, analyse en coördinatie

Assuralia verzamelt gegevens en zorgt er zo voor dat de leden op de hoogte blijven van evoluties en trends in de verzekeringsfraude, om deze nieuwe fenomenen effectief te kunnen bestrijden. Ook evoluties in het bestrijden van fraude (tools en technologie) worden met de verzekeringsondernemingen gedeeld. Deze samenwerking moet zorgen voor een doeltreffender beleid tegen de georganiseerde fraude, die de hele sector raakt.

4. Opleiding

Door Insert, het opleidingscentrum van Assuralia, werd bijvoorbeeld een opleiding “Bestrijding van Verzekeringsfraude” uitgewerkt voor medewerkers van verzekeringsondernemingen. 

5. Samenwerking met de overheid 

Assuralia is het aanspreekpunt van de overheid voor materies die met verzekeringsfraude te maken hebben en streeft naar een goede publiek-private samenwerking op dit vlak.